Yorum Cemaati Olarak Edebiyat Toplulukları: Şiirin Dağılışı ve Poetikanın Yası

Özet

Edebiyat toplulukları ve bu toplulukların mensuplarının şiir üzerine yazdıkları manifesto, önsöz ve nesir formundaki diğer üretimler, genel anlamda şiir üzerinde bireysel veya kolektif bir düşünme çabası olduğu için herhangi bir dönemde neyin edebiyat olup olmadığını belirlemeye çalışan normatif poetikalar olarak dikkat çeker. Yirminci asır modern Türk edebiyatında giderek belirginleşen edebiyat topluluklarının edebiyat için yeni normlar belirlemeyi amaçlayan poetika üretimleri bir yandan şiir ve poetika ilişkisi üzerinde yeniden düşünmeyi zorunlu kılarken öte yandan edebiyatın oluşagelen farklı anlaşılma tarzlarının tarihsel ve teorik düzlemde bir yeniden okuması olması nedeniyle edebiyat teorisi ve tarihi yazımı açısından da kritik soruları beraberinde getirir. Bu makalede öncelikle edebiyat topluluklarının şiirlerini poetikaya ihanet veya sadık kalamama şeklinde yorumlayan düşünme tarzı analize tabi tutulur, daha sonra ise bu şiir-poetika ilişkisinin edebiyatı edebiyatsızlaştırdığı iddia edilir. Son olaraksa, şiir ve poetika arasında, birinin diğerini baskılamadığı ve diyalojik yapıda bir ilişkinin imkânları için bilhassa “ihanet” ve “sadakat” kavramları yeniden poetik düzlemde yorumlanarak bu kavramlara dair değişimin edebiyat teorisi ve tarihi için imkânları belirginleştirilmeye çalışılır.

Referanslar

1. Armağan, Yalçın. “Melih Cevdet Anday’ın Garip’i.” Melih Cevdet Anday, Kalabalığın Şiiri: Orhan Veli ve Garip Üzerine Yazılar içinde, 9-19. İstanbul: Everest Yayınları, 2016.
2. Armağan, Yalçın. İmkânsız Özerklik. İstanbul: İletişim Yayınları, 2011.
3. Avădanei, Dragoş. “Literature’s Loyalty to Betrayal.” Acta Iassyensia Comparationis 1, no: 21 (2018): 23-31.
4. Banarlı, Nihat Sami. “Başlıksız.” Eski Şiirin Rüzgârıyle içinde, 144-149. İstanbul: Yahya Kemal Enstitüsü Yayınları, 1974.
5. Bayrav, Süheyla. Filolojinin Oluşumu. İstanbul: Multilingual Yayınları, 1998.
6. Collingwood, Robin George. The Principles of Art. London, Oxford, New York: Oxford University Press, 1958.
7. Derrida, Jacques and Elisabeth Roudinesco. For What Tomorrow: A Dialogue. Trans. Jeff Fort, 159–60. Stanford, CA: Stanford University Press, 2004.
8. Dirlikyapan, Devrim. Ölümü Gömdüm Geliyorum: Edip Cansever Şiirinde Varolma Biçimleri. İstanbul: Metis Yayınları, 2013.
9. Emiroğlu, Öztürk. Türkiye’de Edebiyat Toplulukları. Ankara: Akçağ Yayınları, 2016.
10. Emre, İsmet. “Yeni Türk Edebiyatında Kullanılan Bazı Kavramları Nesnelleştirme Denemesi.” Journal of Turkish Studies 5, no. 2 (2010): 185-211.
11. Fish, Stanley E. “How to Recognize a Poem When You See One.” Is There A Text in this Class içinde, 322-337. Cambridge, Massachusetts and London: Harvard University Press, 1980.
12. Fish, Stanley E. “Interpreting the “Variorum.” Critical Inquiry 2, no. 3 (Spring, 1976): 465-485.
13. Freud, Sigmund. “Yas ve Melankoli.” Ayrıntı Dergisi. Çeviren Abdurrahman Aydın. Erişim 25.08.2023. https://ayrintidergi.com.tr/yas-ve-melankoli/.
14. Gündoğdu, Atiye Gülfer. Yazının Önünde: Edebî Metnin Anlamının Teşekkülünde Okurun Rolü. Ankara: Hece Yayınları: 2021.
15. Jakobson, Roman. “On Linguistic Aspects of Translation.” Language in Literature içinde, edited by Krystyna Pomorska and Stephen Rudy, 428-435. Cambridge, Massachusetts and London: The Belknap Press of Harvard University Press, 1987.
16. Karaca, Alaattin. İkinci Yeni Poetikası. Ankara: Hece Yayınları, 2013.
17. Karadeniz, Mustafa. Ben Bir Ara: Cemal Süreya Şiirinde Poetik Sadakat. İstanbul: Kriter Yayınevi, 2021.
18. Kayıran, Yücel. “‘Felsefi Şiir’e Prolegomena ya da İdeoloji ve Dünyagörüşü Şiirine Karşı Felsefi Şiir.” Felsefi Şiir: Tinsel Poetika içinde, 15-40. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2007.
19. Koç, Emel. “İnsan ve Sadakat.” Felsefe Dünyası Dergisi 35 (2002): 49-57.
20. Nâzım Hikmet. “Kuvâyi Milliye.” Bütün Şiirleri. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2008.
21. Okay, Orhan. Batılılaşma Devri Türk Edebiyatı. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2005.
22. Okay, Orhan. Poetika Dersleri. Ankara: Hece Yayınları, 2011.
23. Pelvanoğlu, Emrah. Tanzimat ve Metatarih: Namık Kemal’in Tarihsel Anlatılarının Poetikası. İstanbul: Vakıfbank Kültür Yayınları, 2018.
24. Ricoeur, Paul. Yorum Teorisi: Söylem ve Artı Anlam. Çeviren Gökhan Yavuz Demir. İstanbul: Paradigma Yayınları, 2007.
25. Sazyek, Hakan. Cumhuriyet Dönemi Türk Şiirinde Garip Hareketi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 1996.
26. Tatar, Burhanettin. “Edebî Hermenötik.” Din, İlim ve Sanatta Hermenötik içinde, 39-75. İstanbul: İsam Yayınları, 2014.
27. Tezcan, Nuran. “Sebeb-i Telifte Poetika: Kutsal Yolculuk Egzotik Uzaklık.” Mazmundan Poetikaya içinde, editörler M. E. Harmancı, M. Kuzubaş vd., 102-113. Kocaeli: İKSAD Global Yayıncılık, 2020.
28. Vattimo, Gianni. “Sanat ve Salınım.” Şeffaf Toplum içinde, çeviren Ümit Hüsret Yolsal, 61-78. İstanbul: Say Yayınları, 2012.
29. Yavuz, Hilmi. “Bedreddin Üzerine Şiirler.” Büyü’sün Yaz: Toplu Şiirler (1969-2005). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2007.
30. Yavuz, Hilmi. “Hüseyin Cöntürk, Umberto Eco, ‘Atonal Müzik’ ve ‘İkinci Yeni’ Şiiri Üzerine.” Edebiyat ve Sanat Üzerine Yazılar içinde, 317-319. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2005.