Ezop Alla Turca: Tanzimat Öncesi Döneme Ait Ezop Tercümelerinin Kültürel Çeviri Bağlamında İncelenmesi

Özet

Bu araştırma, Tanzimat öncesi döneme ait, Batı dillerinden Türkçeye çevrilmiş ilk edebi metinlerden biri olarak değerlendirilebilecek Ezop fabllarını kültürel çeviri bağlamında inceler. Araştırma kapsamında Avrupa’daki çeşitli kütüphanelerde bulunan sekiz yazma ve bir matbu Ezop tercümesi sistematik biçimde tasnif edilmiş, dört ana kategoriye ayrılmıştır. Bu metinler hem kaynak metinlerle karşılaştırılmış hem de Perry, Chambry ve Gibbs indekslerine göre sınıflandırılarak içeriksel analiz yapılmıştır. Çalışmada, çevirilerin kültürel bağlamı, metinler arası farklılıklar, yerelleştirme stratejileri ve mütercimlerin amaçları gibi konulara odaklanılmıştır. Araştırma, Ezop külliyatının Osmanlı edebiyatındaki izlerini sürerek, bu metinlerin sadece dilsel değil, aynı zamanda kültürel bir aktarım aracı olarak nasıl işlediğini ortaya koymayı hedeflemektedir. Eser, çeviri tarihi, eski Türk edebiyatı ve kültür tarihi açısından disiplinlerarası bir tartışma zeminine katkı sunar.

Referanslar

1. Ataç, Nurullah. Çeviren Aisopos Masalları. Ankara: M.E.B. Yayınları, 1945.
2. Burke, Peter. ed. Cultural Translation in Early Modern Europe. Cambridge: Cambridge University Press, 2007.
3. Chambry, Emile, Çeviren Esope Fable. Paris: Belles Lettres, 1927.
4. Çağın, Sabahattin. Kıssadan Hisse – Ahmet Midhat. İstanbul: Dergâh, 2013.
5. Çokona, İo. Çeviren Aisopos, Masallar – Bütün Ezop Masalları. İstanbul: İş Bankası, 2013. Demircioğlu, Cemal. “19. Yüzyıl Sonu Türk Edebiyatında ‘Tercüme’ Kavramı.” Journal of Turkish Studies/Türklük Bilgisi Araştırmaları 27/II (2003): 13-31. Demircioğlu, Cemal. “Osmanlı Çeviri Tarihi Araştırmaları Açısından ‘Terceme’ ve ‘Çeviri’ Kavramlarını Yeniden Düşünmek.” Journal Of Turkish Studies/Türklük Bilgisi Araştırmaları 33/I (2009): 159-178.
6. Demircioğlu, Cemal. Çeviribilimde Tarih ve Tarihyazımı. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, 2016.
7. Gibbs, Laura. Aesop’s Fables: A New Translation. Oxford: Oxford University Press, 2002.
8. Kefeli, Emel. “Türk Edebiyatında Çeviri (1860-1923).” Türk Edebiyatı Tarihi cilt III içinde, ed. Talât Sait Halman, 51-60. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 2006.
9. Korkmaz, Ramazan. “Yenileşmenin tarihi, sosyo-kültürel ve estetik temelleri”. Türk Edebiyatı Tarihi cilt III içinde, ed. Talât Sait Halman, 17-42. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 2006.
10. Levend, Agâh Sırrı. Türk Edebiyatı Tarihi. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1984.
11. Paker, Saliha. ed. Translations: (re) Shaping of Literature and Culture, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, 2002.
12. Paker, Saliha. “Türkiye Odaklı Çeviri Tarihi Araştırmaları, Kültürel Hafıza, Unutuş ve Hatırlayış İlişkileri.” Journal of Turkish Studies/Türklük Bilgisi Araştırmaları 28/I (2004): 275-284.
13. Perry, B. E. Aesopica: A Series of Texts Relating to Aesop or Ascribed to Him. Illinois: University of Illinois Press, 1952.
14. Toska, Zehra. “İleriye Yönelik Araştırmalarla İlgili Olarak Eski Türk Edebiyatı Sahasında Yazılmış Olan Tercüme Metinleri Değerlendirmelerde İzlenecek Yöntem/ler Ne Olmalıdır?”. Journal of Turkish Studies/Türklük Bilgisi Araştırmaları 24/I (2000): 291-306.
15. Toska, Zehra ve Paker, Saliha. “A call for descriptive Translation studies on the Turkish tradition of rewrites.” In Translation as Intercultural Communication Selected papers from the EST Congress, edited by Mary Snell-Hornby, Zuzana Jettmarová, Klaus Kaindl, 79-88. Prague: John Benjamins Publishing Company, 1997.