Estetik Teorinin Ötesinde: Romantik Eleştiride Sanat ve Şiirin Tesellisi

Özet

“Estetik Teorinin Ötesinde: Romantik Eleştiride Sanat ve Şiirin Tesellisi” Alman romantik eleştirmenlerinin modernitenin şafağında politik, felsefi ve ahlâki zorluklarla nasıl yüzleştiklerini ve yanıtlarının zamanımızla kalıcı ilişkisini göstermeyi amaçlıyor. Zaman kavramını ve temsilini metafizik sistemlerin ötesinde somutlaştırmak hem romantizmin hem de modernitenin başlıca uğraşlarındandı. Fransız Devrimi'nin ardından yaşanan çalkantılı siyasi ve ahlâki krizler sırasında Alman romantizminin en önemli teorik organı olan kısa ömürlü Athenäum (1798-1800) dergisi etrafında toplanan erken dönem Alman eleştirmenleri Friedrich Schlegel, Novalis ve Friedrich Schleiermacher felsefenin kapsayıcı ilkelerine ilk defa şüpheyle bakan bir ekolü oluşturdular. İnsanın faniliği felsefi terimlerle ifade edilemeyen ve temsile ait olmayan zaman içinde olma, zamanın geçişi, kayıp ve keder gibi deneyimler üretir ve bu deneyimler biçim düzeyinde yansımazlar. Dolayısıyla felsefi sistemlerin temsil edilemeyeni temsil edememesinin yükü, Schlegel’e göre felsefenin yetersizliğinden kaynaklanır ve bu yükün sorumluluğu şiire ve sanata düşer. Temsil yeteneğinin sınırında devreye giren sanat ve şiir, dile gelmeyeni ima eder ve kavram ve temsil arasındaki mesafeyi kapamaya yönelirler. Athenäum eleştirmenlerinin fragmanı felsefi bir biçim ve yeni bir iletişim organı olarak geliştirmelerinin etkileri Nietzsche, Heidegger ve Walter Benjamin’in yazılarında izlerini sürdürür ve Hans-Georg Gadamer’in hermenötiğine ve de Nietzsche aracılığıyla postyapısalcılığa yol açar.