1700 Yılı Dolaylarında Politik Zooloji: Dimitri Kantemir’in “Hiyeroglifik Tarih”i

Özet

Osmanlı İmparatorluğu’nun çeşitli edebiyatları arasında, Dimitrie Kantemir’in alegorik romanı Istoria ieroglifică, terimin modern anlamıyla bile örtüşebilecek şekilde Türkçe dışı edebiyat örneklerinden biri olarak öne çıkmaktadır. Seküler edebiyat esas olarak kronikler, antik dönem ya da Bizans dönemi metinlerinin çevirileri ve kopyaları ile el yazması muhtelif kitaplardaki popüler anlatılardan (genellikle İncil’deki Apokrif’e dayanan fabllar ve hikâyeler) oluşuyordu. Belles-lettres anlamında edebiyattan bahsederken düşünmeye alışkın olduğumuz metin türlerinin çoğu XVIII. yüzyılın sonlarına kadar mevcut değildi. Dimitrie Kantemir’in halefi ve selefi olmayan roman à clef’inin istisnai konumu da buradan ileri gelir. 

Referanslar

1. Babeți, Adriana. Bătăliile pierdute. Dimitrie Cantemir – Strategii de lectură [Kaybedilen Savaşlar. Dimitri Kantemir – Okuma Stratejileri]. Timișoara: Amarcord, 1998.
2. Cantemir, Dimitrie, Istoria ieroglifică. Opere complete IV [Hiyeroglifik Tarih. Bütün Eserleri IV], ed. Vasile Cândea. Bucharest: Editura Academiei Republicii socialiste România, 1973.
3. Cantemir, Dimitrie. Istoria ieroglifică [Hiyeroglifik Tarih]. 2 Vols., ed. by Petre P. Panaitescu and Ion Verdeș. Bucharest: Editura pentru literatură, 1965.
4. Creţu, Bogdan. “‘Aux portes de l’Orient,’ and through. Nicolae Milescu, Dimitrie Cantemir, and the ‘Oriental’ Legacy of Early Romanian Literature.” In Romanian Literature as World Literature, ed. by Mircea Martin, Christian Moraru, and Andrei Terian, 55-75. New York et al.: Bloomsbury, 2018.
5. Creţu, Bogdan. Inorogul la porţile Orientului. Bestiarul lui Dimitrie Cantemir: studiu comparativ [Doğu’nun Kapılarındaki Tek Boynuzlu At. Dimitri Kantemir’in Hayvanları: Karşılaştırmalı Bir Çalışma]. 2 Vols. Iaşi: Institutul European, 2013.
6. Lemny, Stefan. Les Cantemir. L’aventure européenne d’une famille princière au XVIIIesiècle. Paris: Complexe, 2009.
7. Moldovanu, Dragoș. Dimitrie Cantemir între umanism şi baroc. Tipologia stilului cantemirian din perspectiva figurii dominante [Hümanizm ve Barok arasında Dimitri Kantemir. Baskın figür perspektifinden Kantemir üslubunun tipolojisi]. Iași: Editura Universităţii “Alexandru Ioan Cuza”, 2002.
8. Olar, Ovidiu. “Dimitrie Cantemir.” In Christian-Muslim Relations. A Bibliographical History. Vol. 14. Central and Eastern Europe (1700-1800), ed. by David Thomas and John A. Chesworth, 279-297. Leiden/Boston: Brill, 2020.
9. Olar, Ovidiu-Victor. “The Unicorn in the City of Lust. The Ottoman Empire in Dimitrie Cantemir’s ‘Hieroglyphic History’ (Constantinople, ca. 1705).” In Writing History in Ottoman Europe, ed. by Ovidiu-Victor Olar, Konrad Petrovszky (yakında yayımlanacak).
10. Panaitescu, Petre P. Dimitrie Cantemir. Viața și opera [Dimitri Kantemir. Hayatı ve Eserleri]. Bucharest: Editura Academiei Republicii populare române, 1973.
11. Sorohan, Elvira. Cantemir în cartea ieroglifelor [Hiyeroglifler Kitabındaki Cantemir]. Bucharest: Minerva, 1978.