Halide Edib ve Şarkın Hindistan Hâlleri

Özet

Halide Edib Adıvar (1884-1964), modern Türk edebiyatının ilk uluslararası figürlerinden biridir. Bu yazıda onun uluslararası bir yazar olarak 1935 yılında Hindistan’a yaptığı seyahat ve bu seyahatin verimi olarak yayımlanan Inside India (1937) ve Conflict of East and West in Turkey (1935) üzerinde duracak ve II. Dünya Savaşı’nın hemen öncesindeki 1930’lar dünyasının krizleri karşısında Hindistan üzerinden önerdiği alternatif tezleri ele alacağım. Halide Edib’in emperyalist milliyetçiliği aşmak adına gösterdiği dikkate değer düşünsel çabalara rağmen, özcü ikili karşıtlıklara dayanan sentez önerilerinin kendi tarihselliğinin belirlediği Avrupa merkezci düşünsel reflekslerinden ve Oryantalist düşünce üslubundan çıkamadığını iddia edeceğim. Bu bağlamda onun “Doğu” ve “Batı” arasında gördüğü özsel farklılıklarla, Hindu ve Müslümanlar arasında gördüğü epistemolojik ayrımlar arasındaki benzerliklere işaret edeceğim.

Referanslar

1. Adak, Hülya. Halide Edib ve Siyasal Şiddet: Ermeni Kırımı, Diktatörlük ve Şiddetsizlik. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2016.
2. ––––. “İkinci Dünya Savaşı Esnasında Hint Bağımsızlık Hareketi: Hindistan’a Dair’in Sessizlikleri.” Hindistan’a Dair içinde, 205-10. İstanbul: Can Yayınları, 2014.
3. Adıvar, Halide Edib. Conflict of East and West in Turkey. Lahore: Sh. Muhammed Ashraf, 1963.
4. ––––. “Dictatorship and Reform in Turkey.” Yale Review 19, no: 1 (1929): 27-44.
5. ––––. East Faces West: Impressions of a Turkish Writer in India, edited by Mushirul Hasan. Yeni Delhi: Jamia Millia İslamia, 2009.
6. ––––. Inside India. Oxford: Oxford University Press, 2002.
7. ––––. Hindistan’a Dair. İstanbul: Can Yayınları, 2014.
8. ––––. “The Turkish Republic.” Turkey Faces West, 200-237. New Haven: Yale University Press, 1930.
9. ––––. “Türkiye Cumhuriyeti.” Türkiye’de Şark-Garp ve Amerikan Tesirleri II içinde, çeviren Can Ömer Kalaycı, 143-170. İstanbul: Can Yayınları, 2015.
10. Altay, Fahrettin. On Yıl Savaş ve Sonrası (1912-22). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2022.
11. Ansari, Muhtar Ahmad. “Preface.” Conflict of East and West in Turkey içinde, I-XII. Lahore: Sh. Muhammed Ashraf, 1963.
12. Bilkan, Ali Fuat. “Halide Edib Adıvar’ın Hindistan’daki Konferansları.” Bilig 56 (Kış 2011): 33-44.
13. Çalışlar, İpek. Halide Edib: Biyografisine Sığmayan Kadın. İstanbul: Everest Yayınları, 2010.
14. Haliloğlu, Nagihan. “Halide Edib Hamsptead’de: İngilizlerin İşgalci ve Ev Sahibi Olarak Temsili.” TUDED 59/1 (2019): 67-88. https://doi.org/10.26650/TUDED2019-0004.
15. Hasan, Mushirul. Between Modernity and Nationalism: Halide Edip’s Encounter with Gandhi’s India. Yeni Delhi: Oxford University Press. 2010.
16. Hossein Kamaly. “William S. Haas.” Encyclopedia Iranica içinde. Erişim 26 Şubat 2014. https://iranicaonline.org/articles/haas-william.
17. İzgöer, Ahmet Zeki. “1911-1913 (1329-1331) Tarihli Osmanlı Hilâl-i Ahmer Sâlnamesine Göre Balkan Savaşları Sırasında Hint Müslüman Halkının Osmanlı’ya Yardımları.” Journal of History and Future 1 (2015): 99-171.
18. Karaosmanoğlu, Yakup Kadri. Politikada 45 Yıl. İstanbul: İletişim Yayınları, 1984.
19. Özcan, Azmi. Pan-İslâmizm, Osmanlı Devleti Hindistan Müslümanları ve İngiltere (1877-1924). İstanbul: İsam Yayınları, 2020.
20. Özdemir, Mehtap. “Self-Translation as Testimony: Halide Edib Rewrites The Turkish Ordeal.” Self-Translation and Power Negotiating Identities in European Multilingual Contexts içinde, editörler Olga Castro, Sergi Mainer ve Svetlana Page, 71-92. Londra: Palgrave McMillan, 2017.
21. Said, Edward. Orientalism. New York: Vintage Book, 2004.
22. Shaw, Standford J. Birinci Dünya Savaşı'nda Osmanlı İmparatorluğu: Savaşa Giriş. Çeviren Beyza Sümer Aydaş. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2014.
23. Yorulmaz, Osman “Halide Edip Adıvar’ın Hindistan Hayatı.” Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, 1988.