Bir Başka Halide: Halide Edib Adıvar’ın Gölgede Kalan (Öz-)Çevirmen Kimliği

Özet

Bu makale, Halide Edib Adıvar’ın bir (öz-)çevirmen olarak genellikle göz ardı edilen rolünü; yabancı diller ve çeviri faaliyetleriyle olan etkileşimini ve bunların, erkek egemen bir toplumda önde gelen bir kadın figür olarak çok yönlü kimliğiyle nasıl kesiştiğini araştırmaktadır. Edib’in öz-çevirilerine odaklanan makale, çeviri pratiklerinin zaman içinde hem kişisel hem de ideolojik değişimleri nasıl yansıttığını vurgulamaktadır. Özellikle Edib’in Türk’ün Ateşle İmtihanı ve Mor Salkımlı Ev başılıklı eserlerine odaklanılarak, yazarın değişen siyasi ve kültürel perspektifinin, İngilizce yazdığı bu metinleri Türkçeye aktarırken bazı bölümleri değiştirme veya çıkarma kararlarını nasıl şekillendirdiği ele alınmaktadır.

Referanslar

1. Adak, Hülya. 2003. “National Myths and Self-Na(Rra)Tions: Mustafa Kemal’s Nutuk and “Halide Edib’s Memoirs and The Turkish Ordeal.” The South Atlantic Quarterly 102 (2–3): 509–28.
2. ———. 2014. “İkinci Dünya Savaşı Esnasında Hint Bağımsızlık Hareketi: Hindistan’a Dair’in Sessizlikleri.” In Hindistan’a Dair, by Halide Edip Adıvar, 205–10. İstanbul: Can Yayınları.
3. Adıvar, Halide Edip. 1944. Edebiyatta Tercümenin Rolü. İstanbul: Kenan Matbaası.
4. ———. 2016a. Mor Salkımlı Ev. İstanbul: Can Yayınları.
5. ———. 2016b. Türk’ün Ateşle İmtihanı. İstanbul: Can Yayınları.
6. Akbatur, Arzu. 2010. “Writing/Translating in/to English: The ‘Ambivalent’ Case of Elif Şafak.” Ph.D., Istanbul: Boğaziçi.
7. Altuğ, Fatih. 2015. “Halide Edib Türkiye’ye Bakıyor.” In Türkiye’de Şark-Garp ve Amerikan Tesirleri II, by Halide Edip Adıvar, translated by Can Ömer Kalaycı, 251–56. Istanbul: Can Yayınları.
8. Araboğlu, Aslı. 2015. “İki Ayrı Dilde İki Aynı/Ayrı Otobiyografik Yapıt Üzerine Etnometodoloji-Çeviribilim Odaklı Bir İnceleme: Yazar/Çevirmen Halide Edib.” Ph.D., Istanbul: Yıldız Teknik.
9. Çalışlar, İpek. 2010. Halide Edib: Biyografisine Sığmayan Kadın. Istanbul: Everest Yayınları.
10. Durakbaşa, Ayşe. 2014. Halide Edib Türk Modernleşmesi ve Feminizm. Istanbul: İletişim.
11. Edip, Halide. 1939. “Klâsikler ve Tercüme.” In Birinci Türk Neşriyat Kongresi Raporları, Teklifler, Müzakere Zabıtları, 205–8. Ankara: Maarif Vekilliği.
12. Enginün, İnci. 2007. Halide Edib Adıvar’ın Eserlerinde Doğu ve Batı Meselesi. İstanbul: Dergâh Yayınları.
13. Grutman, Rainier. 2009. “Self-Translation.” In Routledge Encyclopedia of Translation Studies, edited by Mona Baker and Gabriela Saldanha, 257–60. London, New York: Routledge.
14. Gürses, Sabri. 2006. “Ordular ve Çeviriler: Halide Edip Adıvar.” Çeviribilim. 2006. https://ceviribilim.com/2006/02/20/ordular-ve-ceviriler-halide-edip-adivar/.
15. Kaplan, İsmail. 2003. “Animal Farm’dan Hayvan Çiftliği’ne Bir Kitabın Öyküsü.” Varlık, 2003.
16. Karadağ, Ayşe Banu. 2013. “Tanzimat Dönemi’nden İkinci Meşrutiyet Dönemi’ne Kadın Çevirmenlerin Çeviri Tarihimizdeki ‘Dişil’ İzleri.” Humanitas 2 (Fall): 105–26.
17. Kürük, Nur Zeynep. 2017. “The Turkish Ordeal: Written in ‘Voluntary’ Exile, Self-Translated Under ‘Ideological Embargo.’” M.A., Istanbul: Boğaziçi.
18. Oral, Haluk. 2003. “Φ Tarihinden Günümüze: Salih Zeki.” Matematik Dünyası, 2003.
19. Patrick, Mary Mills. 1934. A Bosporus Adventure. California, London: Stanford University Press.
20. Popovič, Anton. 1976. Dictionary for the Analysis of Literary Translation. Edmonton, Alberta: University of Alberta Press.
21. Sayar, Ömer. 2010. “Halide Edib’in Torunu Ömer Sayar’dan İpek Çalışlar’a Mektup.” T24. 2010. https://t24.com.tr/haber/halide-edibin-torunu-omer-sayardan-ipek-calislara-mektup,85315.
22. Sertel, Mehmet Zekeriya. 1922. “Turkey’s Fiery ‘Joan of Arc’; Her Double Role as a Leader.” The New York Times. 1922. https://www.nytimes.com/1922/11/26/archives/turkeys-fiery-joan-of-arc-her-double-role-as-leader-pen-and-gun-her.html.
23. Thiong’o, Ngugi wa. 2009. “Translated by the Author: My Life Between Languages.” Translation Studies 2 (1): 17–20.
24. Urgan, Minâ. 1998. Bir Dinozorun Anıları. İstanbul: YKY.
25. Venuti, Lawrence. 1995. The Translator’s Invisibility: A History of Translation. London, New York: Routledge.