Ana yönlendirme menüsünü atla Ana içeriği atla Site alt kısmını atla

Kitap Değerlendirmesi

Sayı 9 (2025): Dosya: "Felsefe ve Edebiyatta Mimesis"

Yazının Önünde: Edebî Metnin Anlamının Teşekkülünde Okurun Rolü: Atiye Gülfer Gündoğdu. Hece Yayınları, 2021. 216 pp.: ISBN 9786057446350.

DOI
https://doi.org/10.64957/nesir.1804904
Gönderildi
30.08.2025
Yayınlanmış
23.10.2025

Özet

Edebî metne bakışın niteliği, yazı ile söz arasındaki ilişki ve okurun metin karşısındaki konumu, kadim poetik sorulardan modern kuramsal tartışmalara uzanan temel meselelerdir. Atiye Gülfer Gündoğdu’nun Yazının Önünde: Edebî Metnin Anlamının Teşekkülünde Okurun Rolü adlı çalışması, bu meseleleri tarihsel süreklilik ve kuramsal dönüşüm ekseninde yeniden düşünerek okuma eylemini yalnızca anlam üretiminin değil, anlamın oluşuna tanıklık etmenin bir zemini olarak konumlandırır. Birinci bölümde yazıyla karşılaşmanın okuma ve anlama ortamını nasıl dönüştürdüğü, ikinci bölümde bu dönüşümün Osmanlı’nın son döneminden itibaren hangi tarihsel biçimler üzerinden gerçekleştiği, üçüncü bölümde ise modern anlama tarzlarında metnin sesinin kısılması problemi tartışılır. Gündoğdu, tarihsel süreçte yazıyla karşılaşan okurun metinle kurduğu ilişkinin izini sürerken, bu temasın okuru dönüştüren ve hayatına yön veren bir tecrübe olduğunu savunur. Böyle bir karşılaşma, okurun edebî metnin konuşmasına izin vermesini ve metni ortaya çıktığı bağlamdan bağımsız biçimde yorumlamasını gerektirir. Bu bağlamda özellikle yirminci yüzyılın ikinci yarısında etkili olan okur kuramlarıyla hesaplaşan çalışma, Hans-Georg Gadamer ve Paul Ricoeur’ün hermeneutik düşüncesi üzerinden edebî metinde anlamın teşekkül sürecine dair imkânları yeniden konumlandırır.

Referanslar

  1. Gadamer, Hans-Georg. 2008. Hakikat ve Yöntem, cilt 1. Çeviren Hüsamettin Arslan ve İsmail Yavuzcan. Paradigma Yayınları.
  2. ———. 2009. Hakikat ve Yöntem, cilt 2. Çeviren Hüsamettin Arslan ve İsmail Yavuzcan. Paradigma Yayınları.
  3. Gündoğdu, Atiye Gülfer. 2021. Yazının Önünde: Edebî Metnin Anlamının Teşekkülünde Okurun Rolü. Hece Yayınları.
  4. İsbir, Erdal. 2013. “Provokatif Bir Düşünür Olarak H. G. Gadamer.” Kaygı: Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi 21: 71–93.
  5. Tatar, Burhanettin. 1999. Felsefi Hermenötik ve Yazarın Niyeti: Gadamer versus Hirsch. Vadi Yayınları.
  6. Varlık, Selami. 2021. Paul Ricoeur’de Temellük ve Tahayyül. Alfa Yayınları.