Sadeleştirilmiş Yaşam: Aristoteles'te Mimesis ve Şiirin Tümelliği

Özet

Aristoteles Poetika’nın dokuzuncu bölümünde şiirin tarihten daha felsefi ve değerli olduğunu, çünkü şiirin daha ziyade tümelleri, tarihin ise tekil olayları dile getirdiğini söyler. Bu makalenin amacı Aristoteles’in şiirin tümelliğiyle ve felsefiliğiyle ilgili iddiasını Poetika’daki bağlamı içinde, yani iyi yazılmış bir tragedyada öykünün ya da olay örgüsünün nasıl kurulması gerektiğine ilişkin tartışma çerçevesinde ele alıp anlamaya çalışmak. Makalede önce şiirin daha ziyade tümelleri dile getiriyor olduğu fikrinin barındırdığı gerilimler ve ikincil literatürde bu gerilimlerin çözülmesi için sunulan öneriler tartışılıyor. Ardından, Aristoteles’in Poetika boyunca yaşamdan söz ederken iki farklı yaşam kavramını devreye soktuğu gösteriliyor ve şairin sayısız tekil olaydan oluşan, rastlantısallığı nedeniyle taklit edilemez olan yaşamı sadeleştirerek ikinci bir yaşam kurguladığı, öyküsünü bu sadeleştirme sayesinde inşa ettiği, şiirsel mimêsis’in konusunun da aslında bu sadeleştirilmiş yaşam olduğu savunuluyor. Şiirin tümelliği yaşamla ilgili genelgeçer hakikatleri açığa çıkarmasına değil, yaşamın sadeleştirilmesiyle inşa edilmiş, zorunlu olarak mutluluğa ya da mutsuzluğa götürecek bir olay örgüsünün karakter isimlerinin, yer ve zamanın değiştirilmesiyle farklı tekil örneklerde yinelenebilir olmasına dayanıyor.

Referanslar

1. Armstrong, J. M. “Aristotle on the Philosophical Nature of Poetry.” The Classical Quarterly 48, no. 2 (1998): 447-455.
2. Bostock, David. “Aristotle’s Philosophy of Mathematics.” In The Oxford Handbook of Aristotle, edited by Christopher Shields, 465-491. Oxford University Press, 2012.
3. Carli, Silvia. “Poetry is More Philosophical than History: Aristotle on Mimêsis and Form.” The Review of Metaphysics 64, no. 2 (2010): 303-336.
4. ———. “Poetry and historia.” In The Poetics in its Aristotelian Context, edited by Pierre Destrée, Malcolm Heath and Dana L. Munteanu, 202-223. Routledge, 2020.
5. Çelik, E. Murat. “Paul Ricœur’ün Üçlü Mimesis Anlayışı ve Edebiyatın Etkileme Gücü.” Posseible 13, no. 1 (2024): 1-15.
6. Çokona, Ari ve Ömer Aygün. Aristoteles. Poetika -Şiir Sanatı Üzerine-. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2016.
7. Çoraklı, Eyüp. Historia: Antikçağda Araştırma Fikrinin Doğuşu. Alfa, 2017.
8. de Ste. Croix, G. E. M. “Aristotle on History and Poetry.” In Essays on Aristotle’s Poetics, edited by Amélie Oksenberg Rorty, 23-32. Princeton University Press, 1992.
9. Destrée, Pierre. Aristote. Poétique. Flammarion, 2021.
10. Dupont-Roc, Roselyne et Jean Lallot. Aristote. La Poétique. Seuil, 1980.
11. Else, Gerald F. Aristotle’s Poetics: The Argument. Harvard University Press, 1957.
12. Goldschmidt, Victor. Temps physique et temps tragique chez Aristote. Vrin, 1982.
13. Halliwell, Stephen. Aristotle’s Poetics. The University of North Carolina Press, 1986.
14. ———. “The Importance of Plato and Aristotle for Aesthetics.” Proceedings of the Boston Area Colloquium in Ancient Philosophy 5 (1989): 321-348.
15. ———. The Aesthetics of Mimesis: Ancient Texts and Modern Problems. Princeton University Press, 2002.
16. Heath, Malcolm. “The Universality of Poetry in Aristotle’s Poetics.” The Classical Quarterly 41, no. 2 (1991): 389-402.
17. Kalaycı, Nazile. Aristoteles. Poetika. Şiir Sanatı Üzerine. Pharmakon, 2012.
18. Kosman, Aryeh. “Acting: Drama as the Mimêsis of Praxis.” In Essays on Aristotle’s Poetics, edited by Amélie Oksenberg Rorty, 51-72. Princeton University Press, 1992.
19. Lear, Jonathan. Aristoteles: Anlama Arzusu. Çeviren Ayşegül Yurdaçalış ve İlknur Urkun Kelso. Alfa, 2020.
20. Lockwood, Thornton C. “Aristotle on the (Alleged) Inferiority of History to Poetry.” In Reading Aristotle: Argument and Exposition, edited by William Wians ve Ron Polansky, 315-333. Brill, 2017.
21. Tarán, Leonardo, and Dimitri Gutas. Aristotle Poetics. Editio Maior of the Greek Text with Historical Introductions and Philological Commentaries. Brill, 2012.
22. Wilson, Emily. Sokrates’in Ölümü: Kahraman, Hain, Geveze, Aziz. Çeviren Özgüç Orhan. Pinhan Yayıncılık, 2020.
23. Woodruff, Paul. “Aristotle on Mimêsis.” In Essays on Aristotle’s Poetics, edited by Amélie Oksenberg Rorty, 73-95. Princeton University Press, 1992.