Mimesisin Uzun Yüzyılı: 19. Yüzyılda Gerçekliğin Temsili ve Üslup Kaygısı

Özet

Batı sanat tarihinde on dokuzuncu yüzyıl genellikle gerçekliğin sadık temsilini yaratmaya yönelik hâkim geleneksel yaklaşımların derinlemesine sorgulandığı ve dönüşüm geçirdiği dönem olarak kabul edilir. Özellikle resim sanatının gelişimine bakıldığında, yüzyılın başlarındaki akademik yaklaşım ile sonlarındaki modernist yaklaşımlar arasında büyük tavır ve teknik farklılıkları gözlemlenir. Klasik bir anlatıya göre, yüzyıl başında hâkim olan romantiklerin doğanın mimesisini geri planda bırakıp iç dünyanın ifadesini ön plana çıkarmaları sonradan yaşanacak gelişmelerin yönünü tayin etmiştir. Benim bu yazıdaki amacım, mimesise yaklaşımda yaşanan değişimi bu açıklamanın ima ettiği türden bir mimesis–ifade karşıtlığına indirgemeden anlamanın yollarını araştırmak olacak. Temel iddiam, sanatçıların özgün ifade tarzı ve güçlü mizaç arayışlarının, yani kısaca üslup kaygılarının merkeze alındığı bir anlatının, bize “mimesisten ifadeye” anlatısına göre daha iyi bir çerçeve sunduğu olacak. Bu amaçla ilk önce Fransız resminde yaşanan değişimi ele alacak, Eugène Delacroix’ya ve onun büyük savunucusu Charles Baudelaire’e odaklanarak mimesisin ikincilleşmesi sürecini nasıl anlamlandırmamız gerektiğini tartışacağım. İkinci kısımda argümanımın merkezini oluşturan üslup kaygısı fikrini gene Delacroix ve Baudelaire örneği üzerinden gündeme getirip geliştireceğim. Son kısımda ise, bu kaygının yüzyılın genelinin anlaşılmasında iyi bir çerçeve teşkil ettiğini gösterebilmek için Gustave Flaubert başta olmak üzere bazı “gerçekçi” sanatçıları odağa alacak, üslup kaygısının onlar için de en az romantikler için olduğu kadar önemli olduğunu vurgulayacağım.

Referanslar

1. Abrams, Meyer Howard. The Mirror and the Lamp: Romantic Theory and the Critical Tradition. Oxford University Press, 1971.
2. Antmen, Ahu, ed. 20. Yüzyıl Batı Sanatında Akımlar. Sel Yayıncılık, 2024.
3. Baudelaire, Charles. “1846 Salonu.” Modern Hayatın Ressamı içinde, çeviren Ali Berktay. İletişim Yayınları, 2021.
4. Beardsley, Monroe Curtis. Aesthetics from Classical Greece to the Present: A Short History. University of Alabama Press, 1991.
5. Beiser, Frederick C. The Romantic Imperative: The Concept of Early German Romanticism. Harvard University Press, 2010.
6. Beistegui, Miguel de. Aesthetics After Metaphysics: From Mimesis to Metaphor. Routledge, 2014.
7. Brooks, Peter. Realist Vision. Yale University Press, 2005.
8. Danto, Arthur C. Sanatın Sonundan Sonra: Çağdaş Sanat ve Tarihin Sınır Çizgisi. Çeviren Zeynep Demirsü. Ayrıntı Yayınları, 2010.
9. Eksen, Kerem. “Nietzsche’de Karakterin Üslubu.” Kaygı. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi (2020): 43-62, https://doi.org/10.20981/kaygi.787960
10. Flaubert, Gustave. Correspondance. Editör Bernard Masson. Collection Folio. Gallimard, 1998.
11. Frascina, Francis, Charles Harrison, ve Paul Deirdre, ed. Modern Art and Modernism: A Critical Anthology. Westview Press, 1982.
12. Gombrich, E. H. Sanatın Öyküsü. 9. bsk. Çeviren Erol Erduran ve Ömer Erduran. Remzi Kitabevi, 2015.
13. Greenberg, Clement. “Modernist Painting.” Modern Art and Modernism içinde. Routledge, 1982. Halliwell, Stephen. The Aesthetics of Mimesis: Ancient Texts and Modern Problems. Princeton University Press, 2002.
14. Harrison, Charles, Paul Wood ve Jason Gaiger, ed. Art in Theory, 1815-1900: An Anthology of Changing Ideas. Blackwell Publishers, 2001.
15. Iknayan, Marguerite. The Concave Mirror. From Imitation to Expression in French Esthetic Theory 1800-1830. Stanford French and Italian Studies, Anma Libri, 1983.
16. Nietzsche, Friedrich. Beyond Good and Evil: Prelude to a Philosophy of the Future. Editör Rolf-Peter Horstmann. Çeviren Judith Norman. Cambridge University Press, 2013.
17. ———. The Gay Science: With a Prelude in German Rhymes and an Appendix of Songs. Editör Bernard Williams. Çeviren Josefine Nauckhoff ve Adrian Del Caro. Cambridge University Press, 2001.
18. Noon, Patrick. “What is Delacroix?” Delacroix: and the Rise of Modern Art içinde, editör Patrick Noon ve Christopher Riopelle. National Gallery London, 2015.
19. Potolsky, Matthew. Mimesis. The New Critical Idiom. Routledge, 2006.
20. Riopelle, Christopher. “Afterlife: Delacroix’s Posthumous Fame.” Delacroix: and the Rise of Modern Art içinde, 2015.
21. Shiff, Richard. “Expression: Natural, Personal, Pictorial.” A Companion to Art Theory içinde, editör Paul Smith ve Carolyn Wilde. John Wiley & Sons, 2002.
22. Williams, Robert. Art Theory: An Historical Introduction. Wiley-Blackwell, 2009.