1700 Yılı Dolaylarında Politik Zooloji: Dimitri Kantemir'in “Hiyeroglifik Tarih”i

Özet

Dimitri Kantemir’in Hiyeroglifik Tarih adlı alegorik romanı, Osmanlı İmparatorluğu edebiyatları arasında modern anlamda edebi eser olarak değerlendirilebilecek nadir örneklerden biridir. 18. yüzyıl başında kaleme alınan bu barok roman, kronikler ve çeviri metinlerin hâkim olduğu seküler edebi ortamda istisnai bir konumda yer alır. Kantemir’in kısa süreli siyasi yükselişi ve sonrasında Çar I. Petro’ya sığınması, eserinin gölgede kalmasına yol açmıştır. Daha sonra kaleme aldığı Descriptio Moldaviae ve Osmanlı tarihi üzerine yazdığı eserleri Avrupa’da geniş ilgi görmüşken, Hiyeroglifik Tarih uluslararası akademide hâlâ yeterince tanınmamaktadır. Bu eser, Osmanlı dönemi siyasi kültürünü alegorik bir dille yansıtan eşsiz bir örnek olarak, keşfedilmeyi beklemektedir.

Referanslar

1. Dimitrie Cantemir, Istoria ieroglifică [Hieroglyphical History]. 2 Vols., ed. by Petre P. Panaitescu and Ion Verdeș (Bucharest: Editura pentru literatură, 1965).
2. Dimitrie Cantemir, Istoria ieroglifică. Opere complete IV [Hieroglyphical History. Complete Works IV], ed. Vasile Cândea (Bucharest: Editura Academiei Republicii socialiste România, 1973).
3. Adriana Babeți, Bătăliile pierdute. Dimitrie Cantemir – Strategii de lectură [Lost Battles Dimitrie Cantemir – Strategies of Reading](Timișoara: Amarcord, 1998).
4. Bogdan Creţu, Inorogul la porţile Orientului. Bestiarul lui Dimitrie Cantemir: studiu comparativ [The Unicorn at the Gates of the Orient. The Bestiary of Dimitrie Cantemir: A Comparative Study]. 2 Vols (Iaşi: Institutul European, 2013).
5. Bogdan Creţu, “‘Aux portes de l’Orient,’ and through. Nicolae Milescu, Dimitrie Cantemir, and the ‘Oriental’ Legacy of Early Romanian Literature,” in Romanian Literature as World Literature, ed. by Mircea Martin, Christian Moraru, and Andrei Terian,(New York et al.: Bloomsbury 2018), 55-75.
6. Stefan Lemny, Les Cantemir. L’aventure européenne d’une famille princière au XVIIIesiècle (Paris: Complexe, 2009).
7. Dragoș Moldovanu, Dimitrie Cantemir între umanism şi baroc. Tipologia stilului can-temirian din perspectiva figurii dominante [Dimitrie Cantemir between Humanism and Baroque. The Typology of Cantemir’s Style form the Perspective of Its Dominant Figure] (Iași: Editura Universităţii “Alexandru Ioan Cuza,” 2002).
8. Ovidiu Olar, “Dimitrie Cantemir,” in Christian-Muslim Relations. A Bibliographical History. Vol. 14. Central and Eastern Europe (1700-1800), ed. by David Thomas and John A. Chesworth (Leiden/Boston: Brill, 2020), 279-297.
9. Ovidiu-Victor Olar, “The Unicorn in the City of Lust. The Ottoman Empire in Dimitrie Cantemir’s ‘Hieroglyphic History’ (Constantinople, ca. 1705),” in Writing History in Ottoman Europe, ed. by Ovidiu-Victor Olar, Konrad Petrovszky (forthcoming).
10. Petre P. Panaitescu, Dimitrie Cantemir. Viața și opera [Dimitrie Cantemir. Life and Works] (Bucharest: Editura Academiei Republicii populare române, 1973).
11. Elvira Sorohan, Cantemir în cartea ieroglifelor [Cantemir in the Book of Hieroglyphs] (Bucharest: Minerva, 1978).