XIX-XX. Asır Osmanlısında Muzır Yahut Yasaklı Yayınlara Ait Belgeler: Ebu Müslim Destanı

Özet

Sultan II. Abdulhamid’in tahttan indirilme gerekçeleri arasında dinî kitaplarda tahrifat yapmak, yasaklamak ve yaktırmak gibi matbuât politikaları gösterilmiş ve bu, birçok çalışmaya konu olmuştur. Bu yazıda, II. Abdulhamid devri matbuât politikası çerçevesinde basımı dinen ve siyaseten men edilen Ebû Müslim Destanı’na yönelik arşiv belgelerinin bir kısmı değerlendirilmiştir. İlgili belgeler, söz konusu destanın tespitine yönelik denetimler, denetim yerleri, yasaklanma gerekçesi, toplatılma ve imha sürecine yer vermektedir.

Referanslar

1. Arşiv Belgeleri
2. Devlet Arşivleri Başkanlığı, BOA, MF.MKT., 206-13.
3. Devlet Arşivleri Başkanlığı, BOA, Y. MTV., 89-159.
4. Devlet Arşivleri Başkanlığı, BOA, MF. MKT., 350-67.
5. Devlet Arşivleri Başkanlığı, BOA, DH. MKT., 2593-142.
6. Devlet Arşivleri Başkanlığı, BOA, MF. MKT., 616-43.
7. Devlet Arşivleri Başkanlığı, BOA, MF. İBT., 2-100.
8. Araştırma Eserleri
9. Atçıl, Abrurrahman. Scholars and Sultans in the Early Modern Ottoman Empire. Cambridge: Cambridge University Press, 2017.
10. Birinci, Ali. “Osmanlı Devleti’nde Matbuât ve Neşriyât Yasakları Tarihine Medhal.” Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi (TALİD) 4, no. 7 (2006): 291-349.
11. Dığıroğlu, Filiz. “II. Abdülhamid Dönemi Matbûat Politikaları: Mushaf Basımı ve Dinî Neşriyat.” Sultan II. Abdülhamid Han ve Dönemi içinde, editörler Fahreddin Gün ve Halil İbrahim Erbay, 631-651. İstanbul: TBMM Basımevi, 2017.
12. Dığıroğlu, Filiz. “Osmanlı Matbuat Tarihinin Kaynağı Olarak Meşihat Arşivi.” Arşiv Dünyası Dergisi 21, (2017): 22-50.
13. Heumann, U. L. “Imposing Church and Social Discipline.” In The Cambridge History of Christianity: Reform and Expansion 1500 –1660, 6, edited by R. Po-Chia Hsia, 244–60. Cambridge: Cambridge University Press, 2007.
14. Hsia, R. Po-Chia. Social Discipline in the Reformation: Central Europe, 1550-1750. New York: Routledge, 1992.
15. Krstić, Tijana. Osmanlı Dünyasında İhtida Anlatıları: 15.-17. Yüzyıllar. Çeviren Ahmet Tunç Şen. İstanbul: Kitap Yayınevi, 2015.
16. Krstić, Tijana, and Derin Terzioğlu. eds. Historicizing Sunni Islam in the Ottoman Empire, c. 1450-c. 1750. Leiden & Boston: Brill, 2021.
17. Melikoff, Iréne. Ebu Müslim Destanı. Çeviren Hasan Can Utku. İstanbul: Monografi Yayınları, 2023.
18. Schilling, Heinz. “Confessional Europe.” In Handbook of European History 1400-1600, edited by T. A. Brady, H. A. Oberman, and J. D. Tracy, 641–81. Leiden: Brill, 1995.
19. Terzioğlu, Derin. “How to Conceptualize Ottoman Sunnitization: A Historiographical Discussion.” Turcica 44 (2012-13): 310-338.