Bölünmüş Kimlikler, Bölünmüş Benlikler: Türk Edebiyatında Çevirmen Karakterler
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.13944060Anahtar Kelimeler:
Kurmacada çevirmen, kimlik, delilik, transfiction, transmesis, metalepsisÖzet
Bu makale, Osmanlı ve çağdaş Türk edebiyatındaki yazılı ve sözlü çevirmen karakterlerin temsillerine odaklanmaktadır. Bu karakterlerin edebî eserlerde, akli dengesizlik de dâhil olmak üzere kimlik sorunları yaşayan bireyler olarak tasvir edildiği vurgulanmaktadır. Çalışmada tekrar eden bu temanın sadece bir tesadüf olmadığı, çevirinin karmaşıklığının ve kültürel dönüşümü çevreleyen endişelerin bir yansıması olduğu öne sürülmektedir. Bu eğilimin kökenleri, önce Batılılaşma sürecini ve bunun Osmanlı toplumu üzerindeki etkilerini yansıtan ilk Osmanlı romanları üzerinden irdelenmektedir. Ardından, çevirmenlerin kimlik sorunlarıyla boğuşmaya devam ettiği ve bu sorunların psikoz boyutuna ulaşıp giderek daha da arttığı çağdaş eserler ele alınmaktadır. Amacımız, hem dünyalar arasında sıkışmış bir birey hem de kültürel ve dilsel bir kaynak olarak çevirmenin rolünü daha detaylı incelemektir.
Referanslar
Abasıyanık, Sait Faik. Son Kuşlar. Istanbul: Varlık Publications, 1959.
Aboulela, Leila. The Translator. Edinburgh: Polygon, 1999.
Albiz, Ümmügülsüm. “Kurmaca Dünyada Çevirmen ve Çeviri: Zafiyet Kuramı’nda Çeviri Etiği.” Kuram ve Uygulamalarla Çeviribilim, 59-76. Çanakkale: Paradigma Publishing, 2022.
Ahmet Mithat. Felatun Bey ile Rakım Efendi. Istanbul: İletişim Publishing, 2018.
Arı, Sevinç. “Toplumsal Yaşamda Çevirmen Algısı ve Edebiyat Metinlerine Yansıması: Tercüman Raif Efendi.” Çeviribilim ve Uygulamaları Dergisi 30, (2021): 1-17. https://doi.org/10.37599/ceviri.880710.
Arrojo, Rosemary. Fictional Translators: Rethinking Translation through Literature. London and New York: Routledge, 2018.
Batur, Enis, and Yiğit Bener. Simultane Cinnet. Istanbul: Sel Publishing, 2015.
Beebee, Thomas O. Transmesis: Inside Translation’s Black Box. New York: Palgrave Macmillan, 2012.
Bener, Yiğit. “Simültane Cinnet.” Lecture given at the course TR 494.01 “Translation and Fiction.” Department of Translation and Interpreting Studies, Boğaziçi University, Istanbul, July 19, 2019.
Benjamin, Walter. “The Task of the Translator.” In Theories of Translation: An Anthology of Essays From Dryden to Derrida, edited by John Biguenet and Rainer Schulte, 71-82. Chicago: University of Chicago Press, 2012.
Büyüktuncay, Mehmet. Sırrı Çevirmenin Olanaksızlığı: Selim İleri Romanından Çeviriye Kurmaca ile Bakmak. Lambert Publishing, 2020.
Canseven Efeler, Cansu. “In Pursuit of Power Relations: Fictional Translators in the Turkish Novels.” Unpublished MA thesis, Boğaziçi University, Istanbul, 2021.
Cortázar, Julio. “Letter to a Young Lady in Paris.” Blow-up and Other Stories, 39-50. Translated by Paul Blackburn. New York: Pantheon, 1967.
Cronin, Michael. Translation Goes to the Movies. London and New York: Routledge, 2009.
Çulhaoğlu, Tahsin. “Don Kişot’ta Çevirmen Yazarın Portresi.” Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 9, no. 25 (2017): 1-19. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/482016.
Delabastita, Dirk, and R. Grutman. “Fictionalising Translation and Multilingualism.” Linguistica Antverpiensia, New Series – Themes in Translation Studies 4 (2005): 11.
Ece, Ayşe. Çevirmenin Yazar ve Kahraman Olarak Portresi. Çeviri Bilim, 2016.
Erkul, Ahu Selin. “Discourses on Translation and Translators in Turkish Fiction.” Unpublished MA thesis, Dokuz Eylul University, İzmir, 2005.
Gao, M. “Review of Fictional Translators: Rethinking Translation through Literature by Arrojo.” Transletters 4 (2019): 387-393. https://journals.uco.es/tl/article/view/12918/11715.
Genette, Gérard. Narrative Discourse. Translated by Jane E. Lewin. New York: Cornell University Press, 1980.
Genette, Gérard. Métalepse: De la Figure à la Fiction. Paris: Éditions du Seuil, 2004.
Gülsoy, Murat. Gölgeler ve Hayaller Şehrinde. Istanbul: Can Publishing, 2014.
İzci, Hilal, and S. Erkul Yağcı. “Çeviri ve Arada Kalmışlık Metaforu Olarak Kafes.” Çeviribilim ve Uygulamaları Dergisi 34 (2023): 89-110. https://doi.org/10.37599/ceviri.1289804.
Kaindl, Klaus, and Karlheinz Spitzl, eds. Transfiction: Research into Realities of Translation Fiction. John Benjamins Publishing Company, 2014. https://doi.org/10.1075/btl.110.02spi.
Kıran, Aysun. “Transfiction in Turkish War Films: Turkish Ice Cream (2019) and Ayla: The Daughter of War (2017).” In Contemporary Translation Studies: Bridging Culture, Technologies and Societies, 11-22. Istanbul: Çizgi Kitap Publishing, 2023.
Kopan, Yekta. “Sarmaşık.” In Bir de Baktım Yoksun. Istanbul: Can Publishing, 2009.
Kosztolányi, Dezső. Kornél Esti, Translated by Bernard Adams. New York: New Directions, 2021.
Kripper, Denise. Narratives of Mistranslation: Fictional Translators in Latin American Literature. London & New York: Routledge, 2023.
Kürük, Nur Zeynep. “Tracing the Translator in Fiction: The Representation of Women and Translation in Bir Tereddüdün Romanı.” In Feminismo(s) y/en Traducción, coordinated by José Santaemilia Ruiz. Madrid: Comares, 2020.
Lecercle, Jean-Jacques. “Louis Wolfson and the Philosophy of Translation.” Oxford Literary Review 11, no. 1/2 (1989): 103-120.
Lukes, Alexandra. “An Aesthetics of Discomfort: Nonsense, Madness, and the Limits of Translation.” Translation Studies 12, no. 1 (2019): 1-14.
Mizancı, Murad. Turfanda mı Turfa mı? Istanbul: İş Bankası Publishing, 2019.
Moran, Berna. Türk Romanına Eleştirel bir Bakış I. Istanbul: İletişim Publishing, 2000.
Okyayuz, Ayşe Şirin, and Ahsen Ay. “Bilim Kurguda Çevirmen ve Çeviri Temsili: Uzay Yolu Örneği.” Turkish Studies - Language and Literature (2023).
Ortaylı, İlber. İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı. Istanbul: İletişim Publishing, 2003.
Paker, Saliha. “Tanzimat Döneminde Avrupa Edebiyatından Çeviriler: Çoğul-Dizge Kuramı Açısından Bir Değerlendirme.” Translated by Ali Tükel. Metis Çeviri 131-43, 1987.
Parla, Jale. Babalar ve Oğullar: Tanzimat Romanın Epistemolojik Temelleri. Istanbul: İletişim Publishing, 1993.
Parla, Jale. Don Kişot’tan Bugüne Roman. Istanbul: İletişim Publishing, 2003.
Recaizade Mahmud Ekrem. Araba Sevdası. Istanbul: Can Publishing, 2019.
Scott, David. “The Madness of Translating Mallarmé.” Translation Studies 12, no. 1 (2019): 36-46.
Tahir Gürçağlar, Şehnaz. “Pseudotranslation as Passage into History: Murat Gülsoy’s Gölgeler ve Hayaller Şehrinde as Transmesis.” Canadian Review of Comparative Literature / Revue Canadienne de Littérature Comparée 44, no. 4 (2017): 637-654. https://doi.org/10.1353/crc.2017.0051.
Tanış Polat, Nilgin, and S. Uysal Ünalan. “Alper Canıgüz’ün Kan ve Gül Romanı Örneğinde Çevirmen ve Dünyası.” Folklor/Edebiyat 27, no. 108 (2021): 1109-1126. https://doi.org/10.22559/folklor.1617.
Tanpınar, Ahmet Hamdi. On Dokuzuncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi. Istanbul: Dergah Yayınları, 2012.
Tomiche, Anne. “Artaud, Madness and/in Translation.” Translation Studies 12, no. 1 (2019): 24-35.
“Overview-Psychosis.” Psychosis. NHS. Accessed October 6, 2024. https://www.nhs.uk/mental-health/conditions/psychosis/overview/.
Uşaklıgil, Halit Ziya. Mai ve Siyah. Istanbul, Can Publishing, 2016.
Üstün, Külünk, Sema. “The novel Mütercim as a site of transfiction: A case of translation in life and the translation of life in the transformational republican era in Turkey.” Translation and Interpreting Studies 15, no. 1 (2023) 236-252.
Vieira, Elsa. (In)visibilities in Translation: Exchanging Theoretical and Fictional Perspectives.” Comtextos 6, (1995), 50-68
Weineck, Silke-Maria. “The Abyss Above: Philosophy, Tragedy, and Madness in Hölderlin’s Encounter with Sophocles.” Seminar: A Journal of Germanic Studies 36, no. 2 (2000): 161-181.
Yılmaz, Oylum. “Yazmasam Ölecektim ya da bir Teselli Ver.” Accessed October 8, 2024. https://www.literaedebiyat.com/post/oylum-yilmaz-umut-dosya-yazmasaydim-olecektim.
Yılmaz Gümüş, V. “21. Yüzyıl Türk Romanında Çevirmen Karakterler: Satır Aralarında Çevirmenlik Mesleğine Dair İpucu Peşinde.” Turkish Studies 13, no. 12 (2018): 591-611. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.13506.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 Nesir: Edebiyat Araştırmaları Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
