Refakat, Şefkat, Şiddet: İnsanlarla Kedilerin Servet-i Fünûn Dergisi Döneminde Karşılaşmaları

Özet

Bu çalışmada yakın dönemlerin tartışmalarını barındıran insan sonrası (posthümanist) kuramların ışığında yaklaşık yüzyıl öncesine giderek Geçmiş Zaman Kedileri: Türk Edebiyatında Kedi Metinleri (1870-1950) derlemesinde yer alan seçilmişmetinlere odaklanılmış, bunların Servet-i Fünûn dergisi çevresiyle ilişkileri “insanve insan olmayan” odağında tartışmaya açılmıştır. Derginin veri tabanında “kedi”,“hayvan”, “tabiat” vd. anahtar sözcüklerle yapılmış arama sonuçlarından seçilmişkurmaca ve kurmaca dışı metinlerle derlemede yer alan kurmaca ve kurmaca dışımetinlerin zamansal örtüşmeleri ekseninde, “kedilik hâlleri”, insan dışının temsilbiçimleri, dergide ve derlemede yer alan metinler arasındaki benzerlik ve farklılıklaryakın okuma yöntemiyle tartışılmıştır. Kedilerin, insan dışı hayvanların (ve) hattamikropların, bakterilerin metinsel temsil biçimleri, modernist-hümanist paradigmanın başat olduğu bir dönemde, insanmerkezci anlayışa ilişkin çeşitli çatışmalar vemutabakatlar sunuyor. İnsanı insan olmayanlardan, insan dışı hayvanlardan ayırankesin bir çizginin varlığı kabulüne meydan okuyan bu çalışma; insanlarla insanolmayanların ilişkilerini yoldaşlık, refakat, sevgi, bakım, şiddet, çatışma ilişkileriyleaçımlamayı amaçlamaktadır.

Referanslar

1. “Servet-i Fünûn Dergisi Veri Tabanı.” Erişim tarihi 4 Ağustos 2021. http://www.servetifunundergisi.com/
2. Ahmed, Sara. Strange Encounters: Embodied Others in Post-Coloniality. New York: Routledge, 2000.
3. Berger, John. Hayvanlara Niçin Bakarız?. Çeviren Cevat Çapan. İstanbul: Delidolu, 2017.
4. Berman, Marshall. Katı Olan Her Şey Buharlaşıyor. Çeviren Bülent Peker, Ümit Altuğ. İstanbul: İletişim, 1994.
5. Derrida, Jacques. “Hayvanlara Karşı Suç.” Erişim tarihi 1 Ağustos 2021. https://www.e-skop.com/skopbulten/pasajlar-hayvanlara-karsi-suc/2623
6. Derrida, Jacques. “Yasanın Gücü: Otoritenin Mistik Temeli.” Şiddetin Eleştirisi Üzerine. Hazırlayan Aykut Çelebi, Çeviren Ece Göztepe ve Zeynep Direk. İstanbul: Metis, 2010.
7. Fatma, Münire. “Kedim.” Geçmiş Zaman Kedileri: Türk Edebiyatından Kedi Metinleri (1870-1950). Hazırlayan Fatih Altuğ. İstanbul: Turkuvaz, 2021.
8. Gürpınar, Hüseyin Rahmi. “Zarafet ile Tekir.” Geçmiş Zaman Kedileri: Türk Edebiyatından Kedi Metinleri (1870-1950). Hazırlayan Fatih Altuğ. İstanbul: Turkuvaz, 2021.
9. Heymypet. “Geçmiş Zaman Kedileri Yazarı Fatih Altuğ ile Sohbet.” Erişim tarihi 4 Ağustos 2021. https://www.heymypet.com/gecmis-zaman-kedileri-yazari-fa-tih-altug-ile-sohbet/
10. Holmes, Richard. Merak Çağı: Romantik Dönem Kuşağı Bilimin Güzelliğini ve Dehşetini Nasıl Keşfetti?. Çevirmen Mehmet Doğan. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, 2017.
11. Samipaşazade Sezai. “Kediler.” Geçmiş Zaman Kedileri: Türk Edebiyatından Kedi Metinleri (1870-1950). Hazırlayan Fatih Altuğ. İstanbul: Turkuvaz, 2021.
12. Uşaklıgil, Halid Ziya. “Eski Bir Refik.” Geçmiş Zaman Kedileri: Türk Edebiyatından Kedi Metinleri (1870-1950). Hazırlayan Fatih Altuğ. İstanbul: Turkuvaz, 2021.
13. Uysal, Zeynep. Metruk Ev: Halit Ziya Romanında Modern Osmanlı Bireyi. İstanbul: İletişim, 2014.
14. Zeybek, Sezai Ozan. “İstanbul’un Yuttukları ve Kustukları: Köpekler ve Nesneler Üzerinden İstanbul Tahlili.” Yeni İstanbul Çalışmaları. Hazırlayan A. B. Candan, C. Özbay, İstanbul: Metis, 2014.