Not Ambition, but Culture: From the Late Ottoman to Early Republic The Transformation of the Concept of Personality
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.15261067Keywords:
Personality, subjectivity, individuality, nationalism, identity, authenticity, literary modernityAbstract
This article aims to determine the development, transformation, and position of the concept of şahsiyet (personality/subjectivity) within the modernization process of Ottoman-Turkish literature during the late Ottoman and early Republican periods. The purpose of this article is to determine the development, transformation, and position in literary modernity of the concept of şahsiyet (personality) during the late Ottoman and early Republican periods. In the process spanning from the 1860s to the 1930s, discussions on authenticity, identity searches, and nation-state and nationalization paradigms in the Ottoman Empire also shaped the boundaries of literature. In this period, when the distinction between journalist and author was not sharp, periodicals became the greatest tool for expressing these views and sharing them with the public. By examining the historical, literary, and political dimensions of the concepts of şahsiyet (personality) and şahsiyetçilik (personalism), the unique development of this concept in the Ottoman context is revealed. The article addresses the transformation of the concept of şahsiyet in the Ottoman Empire in parallel with the social and political changes in the Tanzimat, Second Constitutional Era, and early Republican periods, starting from the mid-19th century. In this process, the concept began to be used more frequently, especially from the 1900s onwards, and this showed a parallel development with nationalist paradigms. The article emphasizes that the concept of şahsiyet is not only a subject of intellectual debate but also a reflection of social and political changes. The article concludes that the concept of şahsiyet, as an important part of Ottoman modernization, intertwined with and influenced social, political, and intellectual changes.
References
Adıvar, Halide Edip. “Şahsiyet.” Mektep Müzesi 9 (15 Teşrinievvel 1329/28 Ekim 1913): 258-261.
Adıvar, Halide Edip, “Şahsiyet.” Mektep Müzesi 10 (15 Teşrinisani 1329/28 Kasım 1913): 289-292.
Adıvar, Halide Edip, “Şahsiyet.” Mektep Müzesi 11 (10 Kanunuevvel 1329/ 23 Aralık 1913): 320-321.
Adıvar, Halide Edip, “Şahsiyet.” Mektep Müzesi 12 (1 Mart 1330/14 Mart 1914): 350-351.
Adıvar, Halide Edip. “Türkler ve Edebiyatları.” Mektep Müzesi 4 (10 Haziran 1329/23 Haziran 1913, 97-100.
Adıvar, Halide Edip. “Türkler ve Edebiyatları.” Mektep Müzesi 5 (1 Temmuz 1329/14 Temmuz 1913): 130-131.
Ağaoğlu, Ahmet. Üç Medeniyet. İstanbul: Doğu Kitabevi, 2013.
Ahmed Şuayb. “Musahabe-i Edebiye.” Servet-i Fünûn 455 (18 Teşrinisani 1315/30 Kasım 1899): 194-197.
Altuğ, Fatih. “Namık Kemal’in Edebiyat Eleştirisinde Modernlik ve Öznellik.” Doktora Tezi, Boğaziçi Üniversitesi, 2007.
Armağan, Yalçın. İmkânsız Özerklik. İstanbul: İletişim Yayınları, 2011.
Atalay, Lemi. “1930’lu Yıllar Türkiyesi’nde Fert-Cemiyet Tartışmaları.” Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi 28 (Güz 2018): 183-212.
Bauman, Zygmunt. Modernlik ve Müphemlik. Çeviren İsmail Türkmen. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2003.
BOA, A.MKT.UM./ 164-34 [H-24-12-1270].
Coşkun, Nusret Safa. Millî Bir Edebiyat Yaratabilir Miyiz?. Hazırlayan Şaban Özdemir. Ankara: Çolpan Yayınları, 2019.
Dolcerocca, Özen Nergis and Hazal Bozyer. “The Stakes of ‘Imitation’: Debating Modern Poetics and National Identity in Late Ottoman Literature.” Middle Eastern Literatures (Kasım 2024): 1-19. https://doi.org/10.1080/1475262X.2024.2425645.
“Fecr-i Âti Encümen-i Edebîsi Beyannâmesi.” Servet-i Fünûn 977 (11 Şubat 1325/24 Şubat 1910): 225.
Heyd, Uriel. Türk Ulusçuluğunun Temelleri. Çeviren Kadir Günay. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 2002.
Kaplan, Ramazan. “Muallim Naci’nin Bir Trajedi Denemesi: Gazi Ertuğrul Bey.” İlmi Araştırmalar 7 (1999): 135-146.
Mignon, Laurent. “Bir Rasyonalistin Romantik İsyanı: Şair Evlenmesi.” Tiyatro Araştırmaları Dergisi 29 (Eylül 2010): 55-64. https://doi.org/10.1501/TAD_0000000239.
Namık Kemal. “Lisan-ı Osmanî’nin Edebiyatı Hakkında Bazı Mülâhazâtı Şâmildir.” Yeni Türk Edebiyatı Antolojisi II içinde, hazırlayanlar Mehmet Kaplan, İnci Enginün ve Birol Emil, 183-192. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, 1978.
Namık Kemal. “Ve şâvirhüm fi’l-emr.” Sürgünde Muhalefet: Namık Kemal’in Hürriyet Gazetesi 1 içinde, hazırlayan Alp Eren Topal, 67-73. İstanbul: VakıfBank Kültür Yayınları, 2019.
Nermi, Mustafa. “İçtimai Ferdin İnkışafı ve Milliyetçilik.” Hayat 22 (26 Nisan 1927): 434-435.
Ortaylı, İlber. İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı. İstanbul: Kronik Kitap, 2019.
Parla, Taha. Ziya Gökalp, Kemalizm ve Türkiye’de Korporatizm. Hazırlayanlar Füsun Üstel ve Sabir Yücesoy. İstanbul: İletişim Yayınları, 1993.
Sağlam, Serdar. “Ziya Gökalp.” Atatürk Ansiklopedisi. Erişim 15 Mart 2025, https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/ziya-gokalp-1876-1924/.
Şahin, İbrahim. “Türk Kavramının Soykütüğü.” Kavram Tarihi Çalışmaları içinde, editör Ahmet Şimşek, 235-305. İstanbul: Vakıfbank Kültür Yayınları, 2025.
Şemsettin Sami. Resimli Kāmûs-ı Fransevî: Dictionnaire Français-Turc Illustré Cilt I: A–G. Hazırlayan Şerif Eskin. Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları, 2017.
Tanpınar, Ahmet Hamdi. On Dokuzuncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2024.
Tevfik Fikret. “Musahabe-i Edebiye: Nazireperdazlık.” Servet-i Fünûn 263 (14 Mart 1312/27 Mart 1896): 34-35.
Vambery, Arminius. 19. Yüzyıl Türkiyesi ve Türk Modernleşmesi. Çevirenler Emre Özsoy ve Murat Çaylı. İstanbul: Selenge Yayınları, 2022.
Vardar, Sinan. “Geç Osmanlı Modernleşmesinde Ferd Kavramı ve Ferdiyetçilik Düşüncesi (1839-1918).” Doktora Tezi, Kocaeli Üniversitesi, 2023.
Williams, Raymond. Anahtar Sözcükler. Çeviren Savaş Kılıç. İstanbul: İletişim Yayınları, 2012.
Ziya Gökalp, “An’ane ve Kaide.” Türkleşmek İslâmlaşmak Muâsırlaşmak. Ziya Gökalp Kitaplar 1’in içinde, hazırlayan Mustafa Koç, 53-56. İstanbul: YKY, 2019.
Ziya Gökalp. “Ahlak Buhranı.” Yeni Mecmua Yazıları içinde, hazırlayan Salim Çonoğlu, 44-51. İstanbul: Ötüken Yayınları, 2018.
Ziya Gökalp, “Eskiliğin Mukavemeti.” Genç Kalemler ve Türk Yurdu Yazıları içinde, hazırlayan Ali Duymaz, 50-56. İstanbul: Ötüken Yayınları, 2019.
Ziya Gökalp. “Ferdiyet ve Şahsiyet.” Yeni Mecmua Yazıları içinde, hazırlayan Salim Çonoğlu, 27-30. İstanbul: Ötüken Yayınları, 2018.
Ziya Gökalp. “Garba Doğru.” Türkçülüğün Esasları. Ziya Gökalp Kitaplar 1 içinde, hazırlayan Mustafa Koç, 202-210. İstanbul: YKY, 2019.
Ziya Gökalp. “İhtilat ve İçtima.” Yeni Mecmua Yazıları içinde, hazırlayan Salim Çonoğlu, 31-36. İstanbul: Ötüken Yayınları, 2018.
Ziya Gökalp, “Mefkûre.” Genç Kalemler ve Türk Yurdu Yazıları içinde, hazırlayan Ali Duymaz, 155-160. İstanbul: Ötüken Yayınları, 2019.
Ziya Gökalp. “Milli Zevk ve Tehzib Olunmuş Zevk.” Türkçülüğün Esasları. Ziya Gökalp Kitaplar 1 içinde, hazırlayan Mustafa Koç, 264-265. İstanbul: YKY, 2019.
Ziya Gökalp. “Şahsi Ahlak.” Yeni Mecmua Yazıları içinde, hazırlayan Salim Çonoğlu, 65-78. İstanbul: Ötüken Yayınları, 2018
Ziya Paşa. “Şiir ve İnşa.” Hürriyet 11 (7 Eylül 1868): 4-7.
Ziya Gökalp, “Tarihi Maddecilik ve İçtimai Mefkûrecilik.” Türkçülüğün Esasları, Ziya Gökalp Kitaplar 1 içinde, hazırlayan Mustafa Koç, 211-217. İstanbul: YKY, 2019.
Ziya Gökalp. “Türkçülük Nedir?” Türkçülüğün Esasları. Ziya Gökalp Kitaplar 1 içinde, hazırlayan Mustafa Koç, 181-185. İstanbul: YKY, 2019.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2025 Nesir: Edebiyat Araştırmaları Dergisi

This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.