Mehmed Enisî (Yalkı) as a Late Ottoman and Early Republican Thinker and "Equality in People: God of Socialists" as an Anti-Socialist Text

Authors

DOI:

https://doi.org/10.5281/zenodo.13944081

Keywords:

Mehmed Enisî (Yalkı), anti-socialism, anti-collectivism, Ottoman intellectual

Abstract

This study aims to reveal the interrelationships between the life, ideology, and literary production preferences of a late Ottoman and early Republican thinker, based on archival research and analysis of a 1924 anti-socialist literary work translated from Ottoman to Turkish. The study corrects and expands the information in the literature about the life and works of Mehmed Enisî, a lesser-known Ottoman officer, traveler, writer, translator, and literature teacher who continued his creative output during the Republican period. Thus, the relations between Enisî, a positivist liberal, translating and printing an anti-socialist literary fiction from English into Ottoman as early as 1924, and his perception of socialism as a threat to his ideology and way of life are interpreted. In addition, in the study, the text that Enisî translated from English into Ottoman Turkish was translated into Turkish with Latin letters and made available to researchers.

References

Ahmad, Feroz. “Osmanlı İmparatorluğu’nun Son Dönemlerinde Milliyetçilik ve Sosyalizm Üzerine Düşünceler.” Osmanlı İmparatorluğu’nda Sosyalizm ve Milliyetçilik (1876-1923) içinde, hazırlayanlar Mete Tunçay ve E. J. Zürcher, 13-32. İstanbul: İletişim, 6. Baskı, 2011.

Asiltürk, Baki. Osmanlı Seyyahlarının Gözüyle Avrupa. İstanbul: Kaknüs Yayınları, 2020.

Batur, Enis. Alternatif: Aydın. İstanbul: Kırmızı Yayınları, 2013.

Birkan, Tuncay. Dünya ile Devlet Arasında Türk Muharriri: 1930-1960. İstanbul: Metis, 2019.

Bora, Tanıl. Cereyanlar: Türkiye’de Siyasi İdeolojiler. İstanbul: İletişim, 2017.

Byron, Lord. Sardanapal: Beş Perdelik Haile. Çeviren Mehmed Enisî (Yalkı). İstanbul: Hilmi Kitaphanesi, 1934.

Chukovskaya, Lydia. Sofia Petrovna. USA: Northwestern University Press, 1994.

Daşçıoğlu, Yılmaz ve Mürsel Gürses. “Mehmed Enisî Yalkı’nın Alman Ruhu Adlı Seyahatnamesine İmgebilimsel Bir Yaklaşım.” Turkish Studies, (2012): 315-328. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.4161

Enisî, Mehmed. Alman Ruhu. İstanbul: Nefaset Matbaası, 1914.

Enisî, Mehmed. Bir Denizcinin Avrupa Günlüğü -Avrupa Hatıratım-. Çeviren N. Ahmet Özalp. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2008.

Enisî, Mehmed. İnsanlarda Müsavat: Sosyalistlerin Allah’ı. İstanbul: Cihan Matbaası, 1924.

Enisî, Mehmed. Maymunun Defteri. Çeviren Selim Sürücü. İstanbul: Minber Matbaası, 1922. https://bit.ly/3C6oHq5

Enisî, Mehmed. Tarihte Güzel Kadınlar. İstanbul: Cihan Matbaası, 1925.

Enisî, Mehmed. Ümide Doğru: Harabe-i Hanman Üzerinde. İstanbul: Matbaa-i Ebüzziya, 1912.

Fındıklı, Erhan Berat. Toplumsal Hafıza, Mimarlık, Tarih ve Kuram: Uğur Tanyeli ile Söyleşi. İstanbul: Sel, 2022.

İsimsiz. “Elli Yıldan Evvel Yazı Yazanlar.” Vakit, 18 Şubat 1943. https://www.gastearsivi.com/gazete/vakit/1943-02-18/2

Koçu, Reşat Ekrem. “Bebek Feneri.” İstanbul Ansiklopedisi. 5: 2336. İstanbul: İstanbul Ansiklopedisi ve Neşriyat Kollektif Şirketi, 1961.

Lytton, Lord. Pompei’nin Son Günleri. Çeviren Mehmed Enisî (Yalkı). İstanbul: Hilmi Kitaphanesi, 1934.

Mardin, Şerif. Yeni Osmanlı Düşüncesinin Doğuşu. İstanbul: İletişim, 14. Baskı, 2021.

Meriç, Cemil. Mağaradakiler. İstanbul: İletişim, 1997.

Mert, Hasan. “Osmanlı Subayı Mehmet Enisî’nin Avrupa İzlenimleri.” Tarih İncelemeleri Dergisi 22, no. 1 (2007): 63-76.

Nazım, H. Polat. “İctihad.” TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/ictihad--dergi (20.12.2023).

Orwell, George. Hayvan Çiftliği. İstanbul: Can, 2019.

Parla, Jale. Babalar ve Oğullar: Tanzimat Romanının Epistemolojik Temelleri. İstanbul: İletişim, 1990.

Rand, Ayn. Yaşamak İstiyorum. İstanbul: Pegasus, 2021.

Traverso, Enzo. Geçmişi Kullanma Kılavuzu: Tarih, Bellek, Politika. İstanbul: İletişim, 2023.

Tunçay, Mete ve E. J. Zürcher. Osmanlı İmparatorluğu’nda Sosyalizm ve Milliyetçilik:1876-1923. İstanbul: İletişim, 6. Baskı, 2011.

Tunçay, Mete. Türkiye’de Sol Akımlar I (1908-1925). İstanbul: BDS Yayınları, 2000.

Yaşlı, Fatih. Devlet, Düzen, Anarşi: Türkiye’de Edebiyat ve Antikomünizm. İstanbul: Yordam Kitap, 2002.

Zamyatin, Yevgeni. Biz. İstanbul: İthaki, 2012.

Published

30.10.2024

How to Cite

Tayşir, Eyüp Aygün. 2024. “Mehmed Enisî (Yalkı) As a Late Ottoman and Early Republican Thinker and ‘Equality in People: God of Socialists’ As an Anti-Socialist Text”. Nesir: Edebiyat Araştırmaları Dergisi, no. 7 (October):43-79. https://doi.org/10.5281/zenodo.13944081.

Issue

Section

Research Articles