Viçen Tilkiyan Hakkında Bilgilerimize Ekler ve Osmanlı Edebiyat Piyasasında Taktikler

Yazarlar

DOI:

https://doi.org/10.5281/zenodo.7798546

Anahtar Kelimeler:

On dokuzuncu yüzyıl Osmanlı edebiyatı, basılı kültür, anlatı, okur, Arap harfli Türkçe, Ermeni harfli Türkçe, T. Abdi

Özet

On dokuzuncu yüzyıl Osmanlı edebiyatı ve basılı kültürünün nispeten erken bir döneminde, 1865-1881 yılları arasında etkin bir yazar, çevirmen ve yayıncı olan Viçen Tilkiyan’a dair yakın dönemde yapılan araştırmalar ışığında hatırı sayılır düzeyde bilgiler edinilebilmiştir. Bu yazıda, Tilkiyan’ın yapıtlarının yanı sıra adının geçtiği arşiv belgelerinden yararlanılarak yaşam öyküsü oluşturulmaya çalışılırken yapıtların yayımlanış biçimleri, ön sözleri, dipnotları, konu ve izlekleri ile kaynaklarının sorgulanması aracığıyla söz konusu dönemdeki edebiyat piyasasının durumu ve koşulları hakkında saptamalar sunulmuştur. Tilkiyan’ın daha önce herhangi bir araştırmada incelenmemiş bazı yapıtları tanıtılarak başlangıç düzeyinde gözlemler yapılmasının yanı sıra kullandığı düşünülen takma adları gün yüzüne çıkarılmıştır. Böylece, edebiyat tarihlerinde başka yazarlara ait kabul edilmiş metinlerin aslında Tilkiyan’ın olabileceği öne sürülmüştür. Farklı alfabelerde Türkçe yayın yapmış olan Tilkiyan’ın Osmanlı edebiyat kanonu ve piyasası açısından önemi tartışılmış, anlamlı ölçüde katkıda bulunduğu anlatı ve okuma kültürünün tipik bir temsilcisi olduğu savunulmuştur.

Referanslar

Acarözmen, Bilal. “ʿÂşıkla Maʿşûk Dürbünü ve Her Milletin Güzeli Metninin Çeviri Yazısı ve Eser Üzerine Yapısalcı Bir İnceleme.” Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, 2022.

Artinian, Vartan. Osmanlı Devleti’nde Ermeni Anayasası’nın Doğuşu 1839-1863. Çeviren Zülal Kılıç. İstanbul: Aras Yayıncılık, 2004.

Ayaydın Cebe, Günil Özlem. Cervantes’ten Tilkiyan’a Osmanlı Edebiyatında Pastoralin Sergüzeşti. Ankara: Grafiker Yayınları, 2016.

Ayaydın Cebe, Günil Özlem. “İmparatorluk Edebiyatının Kurnaz Yazarı Viçen Tilkiyan’ın Başarısı ve Başarısızlığı.” Tarih Vakfı Vangelis Kechriotis Perşembe Konuşmaları. Moderatör N. İpek Hüner Cora, 8 Aralık 2022. İnternet. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=7zlKkrhY_pU&ab_channel=TarihVakf%C4%B1.

Ayaydın Cebe, Günil Özlem. “Osmanlı Basılı Kültür Tarihi: Kitaplar, Süreli Yayınlar, Okurlar”. Nevşehir HBV Üniversitesi, Kütüphane ve Dokümantasyon Daire Başkanlığı, 30 Mart 2022. İnternet. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=cGor4mjjUk0&t=2871s.

Ayaydın Cebe, Günil Özlem. “Translation as Intertextual Creativity: A Case Study on La Galatea in French and in Turkish.” Çankaya University Journal of Humanities and Social Sciences 12, no. 1-2 (2018): 67-84.

BOA MF.MKT, 15-57.

BOA MF.MKT, 21-146.

BOA MF.MKT, 33-64.

BOA MF.MTK, 34-38.

BOA MF.MKT, 34-82.

BOA MF.MTK, 35-61.

BOA MF.MKT, 38-44.

BOA MF.MKT, 43-22.

BOA MF.MKT, 56-150.

Cankara, Murat. “İmparatorluk ve Roman: Ermeni Harfli Türkçe Romanları Osmanlı/Türk Edebiyat Tarihyazımında Konumlandırmak.” Doktora Tezi, Bilkent Üniversitesi, 2011.

Çelik, Hülya ve Ani Sargsyan. “Ermeni Harfli Türkçe Edebiyat Çalışmaları için Transkripsiyon Standartları Önerisi.” Nesir: Edebiyat Araştırmaları Dergisi 3 (Ekim 2022): 109-122.

Çelik, Hülya. “‘The Old Skull Rolling from the Cemetery’, Mezarlıktan Yuvarlanan Eski Kafa (1870) – Viçen Tilkiyan’s Socio-Critical Essay in Armeno-Turkish.” Turkish Literature as a Political Platform 3 Online Conference. University of Cyprus Department of Turkish and Middle Eastern Studies, 8 Nisan 2022, İnternet. YouTube. youtube.com/watch?v=nvomNVIUtAA&t=11s&ab_channel=Turkish%26MiddleEasternStudiesUCY.

Dicle, Esra, haz. Osmanlı Sahnesi: 19. Yüzyıl Çok Dilli Osmanlı Komedyasından Üç Metin. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2022.

Doğan, Abdullah. “Modern Anlatı Talebine Bir Cevap: Sergüzeşt-i Kalyopi.” Yüksek Lisans Tezi, Boğaziçi Üniversitesi, 2019.

Eski Harfli Basma Türkçe Eserler Bibliyografyası (Arap, Ermeni ve Yunan Alfabeleriyle). hazırlayanlar Kudret Emiroğlu ve İlker Mustafa İşoğlu. Ankara: Millî Kütüphane Başkanlığı, 2001.

Kaçuni [Misak Koçunyan]. “Mezarda Bir İzdivaç,” Çeviri yazı Arif Tapan, Osmanlı Sahnesi: 19. Yüzyıl Çok Dilli Osmanlı Komedyasından Üç Metin içinde, hazırlayan Esra Dicle, 109-160. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2022.

Karakoç, K. İrfan. “Modernite Aşkına: Türkçe Romanın Sergüzeşti yahut XIX. Yüzyılın İkinci Yarısında Türün İzini Sürmek.” Journal of Human Science 16, no. 1 (2019): 231-248.

Oktay Erkoç, Gülçin. “Gizli Sevda (T. Abdi).” 26 Ağustos 2021. Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü. İnternet. Erişim 4 Aralık 2022. http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/gizli-sevda-t-abdi.

Oktay Erkoç, Gülçin. “Sergüzeşt-i Kalyopi (T. Abdi).” 7 Ağustos 2021. Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü. İnternet. Erişim 4 Aralık 2022. http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/serguzest-i-kalyopi-t-abdi.

Oktay Erkoç, Gülçin. “Seyr-i Servinaz (T. Abdi).” 3 Ağustos 2021. Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü. İnternet. Erişim 4 Aralık 2022. http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/seyr-i-servinaz-t-abdi.

Oktay Erkoç, Gülçin. “Zavallı Kızcağız (T. Abdi).” 3 Ağustos 2021. Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü. İnternet. Erişim Aralık 2022. http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/zavalli-kizcagiz-t-abdi.

Oktay, Gülçin. “T. Abdi’nin Sergüzeşt-i Kalyopi ve Seyr-i Servinaz Romanlarında Doğa, Kadın ve Şehir.” Marmara Türkiyat Araştırmaları Dergisi 9, no.2 (2022): 271-288.

Öksüz, Mert. Muharrir ve Matbuat: On Dokuzuncu Asırda Yazarlık Mesleği ve Bâbıâli Çevresinde Yayıncılık Faaliyetleri. İstanbul: Libra Kitapçılık ve Yayıncılık, 2022.

Özgül, M. Kayahan. Türk Edebiyatında Siyasî Rüyâlar. Ankara: Hece Yayınları, 2004.

Stepanyan, Hasmik A. Ermeni Harfli Türkçe Kitaplar ve Süreli Yayınlar Bibliyografyası (1727-1968). İstanbul: Turkuaz Yayınları, 2005.

Strauss, Johann. “Osmanlı İmparatorluğu’nda Kimler, Neleri Okurdu? (19-20. Yüzyıllar),” Çeviren Günil Ayaydın Cebe, Tanzimat ve Edebiyat: Osmanlı İstanbulu’nda Modern Edebî Kültür içinde, hazırlayanlar Mehmet Fatih Uslu ve Fatih Altuğ, 1-64. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2014.

T. Abdi. T. Abdi: Sergüzeşt-i Kalyopi, hazırlayan Merve Köken. İstanbul: Karakarga Yayınları, 2020.

Tanpınar, Ahmet Hamdi. “Giriş.” XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi içinde, hazırlayan Abdullah Uçman, 19-46. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2007.

Vartan Paşa. Aḳabi Hikyayesi. İlk Türkçe Roman (1851), hazırlayan A. Tiezte. İstanbul: Eren Yayıncılık, 1991.

Vartanyan, Hovsep. Boşboğaz Bir Âdem, hazırlayan Murat Cankara. İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları, 2017.

Yeniçeri, Hüseyin. “Türk Tahkiye Geleneği İçinde Sergüzeşt-i Kalyopi’nin Yeri.” Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, 1986.

Yıldırım, Ezgi. “19. Yüzyıl Osmanlı Toplumunda ‘Tercüme’ Eserlerin Tanıtımı Üzerine Betimleyici Bir İnceleme: Kitapçı Arakel Katalogları.” Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Okan Üniversitesi, 2019.

Yılmaz, Dilek. “Osmanlı Dönemi 19. Yüzyıl Modası ve Değişimi.” Yüksek Lisans Tezi, Haliç Üniversitesi, 2011.

Yücel, Büşranur. “Ermeni Harfli Türkçe ‘Gülinya yahod Kendi Görünmeyerek Herkesi Gören Bir Kız’ Adlı Eserin Halkbilimsel Açıdan Değerlendirilmesi.” Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, 2022.

İndir

Yayınlanmış

04.05.2023

Nasıl Atıf Yapılır

Ayaydın Cebe, Günil Özlem. 2023. “Viçen Tilkiyan Hakkında Bilgilerimize Ekler Ve Osmanlı Edebiyat Piyasasında Taktikler”. Nesir: Edebiyat Araştırmaları Dergisi, sy 4 (Mayıs):71-109. https://doi.org/10.5281/zenodo.7798546.

Sayı

Bölüm

Araştırma Makalesi (Dosya Dışı)