Research Article (General Section)
No. 9 (2025): Dossier: "Mimesis in Philosophy and Literature"
Unheard Historical Sources: “Münşe’ât Mecmua”s
Bilkent Üniversitesi, Ankara, Türkiye
Abstract
Historians have long overlooked Ottoman münşe’ât compilations and often dismissed them for having limited historical value. This article argues that such collections—specifically Zübdetü’l-Münşe’ât, a manuscript copied in the nineteenth century—offer critical insights into Ottoman epistolary practices and can serve as valuable historical sources. While these works share significant formal and structural similarities, the vocabulary and expressions embedded in their style reflect the lived experiences of their time and offer important clues about prevailing emotional norms. Recent scholarship in the history of emotions has emphasized that emotions are not universal but are shaped by temporally and culturally specific norms. These findings are also supported by research in cognitive neuroscience and cultural psychology. A close reading of the epithets of the letters’ recipients, alongside their content, allows for analysis of both individual and social relationships, and reveals how contemporary societal transformations are reflected in epistolary forms. The study further demonstrates that “sincerity,” as a culturally constructed concept, underwent a notable transformation by the late 19th century. It also shows that the letters provide valuable perspectives on the destabilizing effects of delayed salary payments and the state’s bureaucratic responses, offer insight into familial dynamics and cultural practices, highlighting the historiographical potential of münşe’ât collections.
References
- Akyıldız, Ali. Osmanlı Bürokrasisi ve Modernleşme. İletişim Yayınları, 2004.
- Derdiyok, Çetin. “Osmanlı Devrinde Mektup Yazma Geleneği.” Osmanlı: Kültür ve Sanat 9, (1999): 731–733.
- Dingeç, Emine. “Osmanlı Sarayında Eski Bir Türk Geleneği: Yeni Yılda Hediyeleşme.” Turkish Studies 4, no.8 (2009): 1055–73.
- Ekin, Ümit. Kadı Buyurdu Kâtip Yazdı: Tokat’a Dair Bir Sakk Mecmuası. Bilgi Kültür Sanat, 2010.
- Findley, Carter V. Kalemiyeden Mülkiyeye Osmanlı Memurlarının Toplumsal Tarihi. Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1996.
- Gök, Emine. “Münşeât-ı ‘Osmâniye (İnceleme-Metin).” Yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi, 2020.
- Gökyay, Orhan Şaik. “Tanzimat Dönemine Değin Mektup.” Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi 30, no. 274 (1974): 17–23.
- Gully, Adrian. “Epistles for Grammarians: Illustrations from the Inshâ’ Literature.” British Journal of Middle Eastern Studies 23, no.2 (1996): 147–66.
- Güngör, Zeynep. “Manastırlı Mehmet Rıfat’ın Tuhfetü’l‐İslâm’ı.” Bartın Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 2, no. 2 (2017): 73–88.
- Haksever, Halil İbrahim. “Eski Türk Edebiyatında Münşe’âtlar ve Nergisi’nin Münşe’âtı.” Doktora tezi, İnönü Üniversitesi, 1995.
- Hoca Saadettin Efendi. Tacü’t-Tevarih. 2 cilt. İstanbul, 1341.
- İnalcık, Halil. Şair ve Patron: Patrimonyal Devlet ve Sanat Üzerinde Sosyolojik Bir İnceleme. Doğu-Batı Yayınları, 2003.
- Kahraman, Alim. “Sermet Muhtar Alus.” İslam Ansiklopedisi içinde. TDV İslam Araştırmaları Merkezi, 1999.
- Kütükoğlu, Mübahat S. Osmanlı Belgelerinin Dili (Diplomatik). Kubbealtı Akademisi Kültür ve San’at Vakfı, 1998.
- Mehmed Rifat. Zübdetü’l Münşe’ât. İstanbul: 1279/1863.
- Özkan, Ahmet Ferhat. “Türk Edebiyatına Dair Duygu Çalışmalarının Kapsamı ve Bir Kaynakça Denemesi.” Cumhuriyetin Yüzüncü Yılına Armağan Sosyal ve Beşerî Bilimler: Türk Dili ve Edebiyatı içinde, hazırlayanlar Talip Doğan ve Ahmet Ferhat Özkan. Necmettin Erbakan Üniversitesi Yayınevi, 2023.
- Stearns, Peter N. and Carol Z. Stearns. “Emotionology: Clarifying the History of Emotions and Emotional Standards.” American Historical Review 90, no. 4 (1985): 813–36.
- Şeker, Murat. “Mehmed Rif’at’ın Zübdetü’l-Münşe’ât’ı (İnceleme-Metin).” Yüksek lisans tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, 2023.
- Tanyer, Turan. “Eski İstanbul’da Arzuhalciler.” TBB Dergisi, no. 53 (2004): 271–84.
- Tekgül, Nil. Emotions in the Ottoman: Politics, Society and Family in the Early Modern Era. Bloomsbury, 2023.
- ———. “Duyguların Tarihi: Edebî Eser Olarak Osmanlı Belgelerine Yeni Bir Bakış Önerisi.” Atelye Edebiyat Dergisi, no. 1 (2023): 17–37.
- Tıraş, Yusuf Can. “Nâbî’nin Münşeâtı.” Yüksek lisans tezi, Adnan Menderes Üniversitesi, 2014.
- Uzun, Mustafa İsmet. “Münşe’ât.” İslam Ansiklopedisi içinde. TDV İslam Araştırmaları Merkezi, 1999.
- Vassaf, Gündüz. Annem Belkıs. İletişim Yayınları, 2000.
- Woodhead, Christine. “Circles of Correspondence: Ottoman Letter-Writing in the Early Seventeenth Century.” Journal of Turkish Literature 4, (2007): 53–68.
- ———. “Ottoman Inşa and the Art of Letter-Writing: Influences Upon the Career of the Nişancı and Prose Stylist Okçuzade (d. 1630).” Osmanlı Araştırmaları 7-8, (1988): 143–59.
- Yaşaroğlu, M. Kâmil. “Muharrem.” İslam Ansiklopedisi içinde. TDV İslam Araştırmaları Merkezi, 1999.
- Yıldırım, Kadir. “19. Yüzyıl ve Sonrasında Mali Kriz ve Hayat Pahalılığı Kıskacında Osmanlı Memurları ve İş Bırakma Eylemleri.” Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, no. 32 (2015): 45– 76.