Birlikte Düşünmek ve Büyümek: Burası Radyo Şarampol’de Bitkiler ve İnsanlar

Özet

Şükran Yiğit’in edebî metinlerinde kendini ve dünyayı keşfetmek, büyümek, arkadaşlık, yolculuk ve hafıza öne çıkan izleklerdendir. Bununla birlikte, yazarın metinlerinde insanlar kadar insan olmayan canlılar da anlatı yapısına katkı sağlar. Dolayısıyla söz konusu izleklerin gelişimini incelerken insanlar ve insan olmayanlar arasındaki ilişkiyi dikkate almak işlevseldir. Yiğit’in 2020 yılında yayımlanan Burası Radyo Şarampol romanı, Filiz’in yaşamını, karakterin bakış açısından hem bireyin geçmişindeki hem de Türkiye’nin toplumsal tarihindeki dönüm noktalarına vurgu yaparak anlatır. Bu çalışma romanı, ekoeleştirel perspektiften inceleyerek romanın insanlar ve bitkiler arasındaki ilişkiyi insan-merkezci olmayan bir şekilde ele aldığını göstermeye çalışır. Roman, bitkileri sadece birer arka plan figürü ya da insanlar için bir çeşit enerji kaynağı olarak tasvir etmemiştir. Burası Radyo Şarampol’de bitkiler; insanın büyümesinde, kendisini ve dünyayı keşfetmesinde, eviyle, şehirle ve arkadaşlarıyla kurduğu ilişkilerde etkin rol oynar. Bir portakal ağacı romanın ana karakteri Filiz’in ve bir çiçek ve sebze bahçesi Filiz’in arkadaşı Ella’nın kendilerine özel birer dünya kurmalarına ve güçlenmelerine yardımcı olur. Dolayısıyla bitkiler ve insan-bitki etkileşimi, karakterlerin, olay örgüsünün, izleklerin ve feminist eleştirinin gelişimine katkı sağlar. Bu makale, romandaki bitkilerin temsil edilme biçimlerini çözümleyebilmek için Arne Naess’in “derin ekoloji” ve “kendini gerçekleştirme” kavramlarından yararlanmaktadır. Buna ek olarak Michael Marder’in canlılar arasındaki hiyerarşiyi sorgulamasından, önerdiği “bitkisel demokrasi” kavramından, bitkilerin ayırt edici özellikleri hakkında sorduğu felsefi sorulardan yola çıkarak bir tartışma yürütmektedir.